Signaleren

Ik ben het hier helemaal mee eens. Ik hou niet van het opleggen van plafonds. Ik geloof dat met een adequate begeleiding iedereen tot groei kan gebracht worden. Hoeveel en hoever dat is de vraag, maar dat ga je dus niet ontdekken door een bovengrens boven het hoofd te houden. Laat die bovengrens lekker open en zie hoever je komt. Ook dit past in een growth mindset, zij het dan wel die van de leerkracht.

De zes profielen van hoogbegaafde leerlingen in de klas

Ik vermoed dat zowat elke pagina die over HB gaat deze profielen wel uiteenzet. Maar dat maakt ze niet minder nuttig voor het signaleren van hoogbegaafde leerlingen in de klas. Integendeel. Hoogbegaafdheid uit zich namelijk op verschillende manieren in gedrag, of althans het functioneren en niet-functioneren ervan. We verwachten hoogvliegers te zien die alles begrijpen, altijd goeie cijfers halen en nooit nergens geen problemen mee hebben. Maar dat is een fabel. Enkel de zelfsturende autonome leerling voldoet enigszins aan dat beeld. 

De zes profielen werden 'ontdekt' en omschreven door Betts & Neihart (1988; 2010).

We onderscheiden

De risicoleerling

De onderduikende leerling

De dubbel bijzondere leerling

De aangepaste succesvolle leerling

De uitdagende creatieve leerling

De zelfsturende autonome leerling

Verdere omschrijving van de profielen vind je bvb op

https://hoebegaafd.jimdo.com/hoogbegaafdheid/6-typen-hoogbegaafdheid/

Bronnen

George T. Betts and Maureen Neihart (1988). Profiles of the gifted and talented. Gifted Child Quarterly, 32(2), 248-253.

George T. Betts and Maureen Neihart (2010). Revised Profiles of the Gifted and Talented

Onderpresteren en faalangst

Doordat ze niet voldoende uitgedaagd te worden, gaan sommige leerlingen zich vervelen in de klas en gedemotiveerd raken. ze zijn niet meer geinteresseerd, doen hun best niet meer en gaan onderpresteren. 

Of ze willen net zoals iedereen zijn en gaan zich overmatig aanpassen aan hun klasgenoten, met opnieuw onderpresteren als gevolg.

Doordat ze de leerstof anders verwerken en simpele dingen eerder moeilijk vinden (omdat ze zo simpel zijn) krijgen ze regelmatig commentaar en beginnen ze aan zichzelf en hun intellect te twijfelen. Ook als ze op een bepaald moment merken dat het allemaal niet meer vanzelf gaat (en zij denken dat dat wel zou moeten), krijgt hun zelfbeeld een deuk. Een mogelijk gevolg hiervan is faalangst en onderpresteren. Je kan beter falen door niets te doen, dan falen nadat je alles gegeven hebt (is hun redenering).

Versnellen, compacten, verdiepen en verbreden

Om ervoor te zorgen dat deze leerlingen de handdoek niet in de ring gooien, kunnen we hen tegemoet komen met aangepast studiemateriaal.

We kunnen de snelheid verhogen door meer leerstof in minder tijd te zien, of beter, gaan compacten waarbij we vooral de essentie aanbrengen en de rest door henzelf laten invullen. We kunnen ook dieper op de leerstof ingaan, of andere onderwerpen aanbrengen.

In de praktijk is dit binnen een school- en zeker binnen de klasomgeving dikwijls moeilijk organiseerbaar. Daarom dat men soms voorstelt om een leerling een leerjaar te laten overslaan.

Ik ben daar noch voor- of tegenstander van. Elke situatie is anders en kan dus best als zodanig benaderd worden.

Dikwijls kiest men ervoor om toch de sociaal-emotionele factor door te laten wegen en niet te versnellen. Zolang de honger naar kennis en het snelle brein dan op een andere manier gevoed wordt, is dat ok. Indien men dat niet doet, zal verveling en demotivatie vroeg of laat toch optreden. Het 'probleem' gaat niet weg door het te negeren.

En nog een kanttekening bij versnellen: verwachten van de leerling dat die de leerinhouden die worden overgeslagen, en de gap die zo ontstaat, vanzelf wel zal dichtredeneren is iets tekort door de bocht. Zoals elders op deze site te lezen staat, hebben deze leerlingen adequate begeleiding nodig, bij opdrachten die net uitdagend genoeg zijn, maar toch ook weer niet te uitdagend. Die gap zelf, zonder enige instructie, dichtrijden is voor de meeste leerlingen toch té uitdagend. De leerstof in compacte vorm aanbieden of op z'n minst als zelfstudie laten doornemen is aan de orde. Maar ook hier is het een kwestie van situatie tot situatie te evalueren.

Dit kan uiteraard ook tijdens de bijles toegepast worden!

Compacten doe ik in eerste instantie sowieso al: de essentie wordt belicht en afhankelijk van de behoefte kan de leerling dan zelf de rest van de leerstof aanknopen aan de kapstok.

Ikv voorbereiding op de examens van de examencommissie kunnen we bijvoorbeeld ook versnellen, d.i. bvb de leerstof van een graad ineens bestuderen.

Bij een gebrek aan uitdaging kunnen we ook de uitbreiding (is eigenlijk verdieping) van het handboek behandelen of met vragen van olympiades aan de slag.

Wat verbreding of verdieping betreft bied ik ook MathCrealabs aan waar de interessante dingen van de wiskunde worden aangebracht.

Duizend en één mogelijkheden!

Vraag er naar!

Plusklassen

Het fenomeen van de plusklassen is ook een antwoord op het tegemoet komen aan de speciale noden en behoeften van de hoogbegaafde leerlingen en/of de snelle denkers in de school.

Begaafdheidsprofielscholen

En dan nog een stapje verder: in Nederland bestaan er tegenwoordig (sinds 2005) begaafdheidsprofielscholen waar hoogbegaafde leerlingen met open armen ontvangen worden en het onderwijs aan hen is aangepast.

https://www.begaafdheidsprofielscholen.nl